Türkiye Cumhuriyeti'nin İlk Madeni Paraları

29 Ekim 1923 gecesi saat 20:30'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin oy birliğiyle Türkiye, Cumhuriyet rejimine kavuştu. Genç Cumhuriyet ilk aylarda henüz kendi parasını basamadığından dolayı ve mevcut ticari ilişkilerin aksamaması için Osmanlı döneminden kalan paraların kullanımı devam etti. Bu süreçte, Sultan Reşad adına Alman Nikel Fabrikaları Şirketi'ne bastırılan nikel paralar ve Sultan Vahdettin adına basılan 40 paralık sikkeler, yeni paralar piyasaya sürülene kadar bir süre geçerliliğini korudu.

3 Mart 1924'te Halifeliğin kaldırılmasından yaklaşık bir ay önce, 12 Şubat 1924 tarihli ve 411 sayılı kanunla (Meskukat Darbı Hakkında Kanun) piyasadaki mevcut eski paralar 5- 10- 40–100 paralar ile 5 ve 25 kuruşluk evrakı nakdiyeler tedavülden kaldırıldı. Yerlerine geçmek üzere, bronzdan yapılmış 100 Para, 5 Kuruş ve 10 Kuruşluk madeni paraların basılması planlandı. Toplamda iki buçuk milyon liralık bu paraların tasarımı, İstiklal Madalyası'nı da tasarlayan Mesrur İzzet Bey (Ahmet Mesrur Durum) tarafından gerçekleştirildi. Yeni para sisteminde, alışılagelmiş birimler korunarak 1 Lira = 100 Kuruş ve 1 Kuruş = 40 Para katsayılarına dayanan dönüşüm sistemi devam etti.

Madeni paralar, 1924 yılı içinde üç ayrı tarihte piyasaya sürüldü: 3 Ağustos 1924'te 10 Kuruş, Eylül 1924'te 5 Kuruş ve 14 Ekim 1924'te de 100 Paralık madeni ufaklıklar tedavüle verildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk madeni paraları hem ülkenin yeni yönetimini simgeleyen hem de ekonomik dönüşümün ilk adımlarını gösteren tarihi eserler olarak tarihe geçti.

Piyasada, 5 Kuruşluk madeni ufaklıkların iki farklı takvim yılına ait varyantı bulunmaktadır. Bu durum, Cumhuriyetin devrimleriyle yakından ilgilidir. 12 Şubat 1924 tarihli 411 Sayılı Kanun döneminde, Gregoryen esaslı Rumi takvim kullanıldığı için 1924 ve 1925 yıllarında basılan 100 paraların üzerinde, Rumi takvim yılına uygun olarak 1340 ve 1341 tarihleri yer almıştır. Ancak, 26 Aralık 1925 tarihinde çıkarılan 698 Sayılı Kanun ile Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi devlet takvimi Miladi takvim olarak kabul edildi. Bu kanun, 1 Ocak 1926 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu tarihten sonra basılan paralar ise artık Miladi takvim yılı esas alınarak üretilmiştir.